Ngày Thế giới phòng chống sốt rét (25/4) được kỳ họp thứ 60 Đại hội đồng Y tế thế giới tháng 5/2007 ấn định là ngày để ghi nhận nỗ lực toàn cầu nhằm kiểm soát bệnh sốt rét một cách hiệu quả. Mục đích của sự kiện này là cho các quốc gia đang ở trong vùng bị ảnh hưởng có cơ hội học hỏi lẫn nhau và hỗ trợ các quốc gia để cùng nỗ lực chống lại căn bệnh này. Ngày thế giới phòng chống sốt rét còn có cơ hội để các nhà tài trợ mới liên kết với các đối tác toàn cầu chống lại sốt rét và cùng với các viện nghiên cứu có những công trình nghiên cứu khoa học có ích cho cộng đồng.
Chủ đề năm 2025 “Chấm dứt sốt rét – Bắt đầu từ chính chúng ta: Tái đầu tư, đổi mới tư duy, khơi dậy hành động”. Chủ đề này nhằm nâng cao nhận thức về các hành động cấp bách cần thiết trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục đầu tư, đổi mới, hợp tác và cam kết từ cộng đồng xóa sổ sốt rét toàn cầu. Nhấn mạnh rằng mỗi người đều có vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống lại sốt rét. Không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế, mà là hành động thiết thực của cả cộng đồng.
Bệnh sốt rét có thể đe dọa đến tính mạng con người, bệnh gây ra bởi ký sinh trùng được truyền sang người thông qua các vết đốt của muỗi Anophen (sốt rét) bị nhiễm bệnh. Với những kết quả đã đạt được trong công tác phòng chống bệnh sốt rét thời gian qua, Việt Nam và một số nước khác có sốt rét lưu hành nhẹ và trung bình đã được tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo chuyển sang chiến lược loại trừ sốt rét, với các hướng dẫn thực hành để tiến tới một thế giới không còn sốt rét. Việt Nam đã xây dựng chiến lược đến năm 2025 sẽ loại trừ sốt rét do nhiễm ký sinh trùng Plasmpdium falciparum và định hướng đến năm 2030 toàn bộ bệnh nhân bệnh sốt rét do nhiễm các loại ký sinh trùng khác đều được loại trừ.
Tại Việt Nam, công tác phòng, chống sốt rét đã đạt nhiều kết quả tích cực, nhưng vẫn còn nhiều nguy cơ tiềm ẩn, đặc biệt tại các khu vực biên giới và miền núi. Để tiến tới loại trừ sốt rét hoàn toàn vào năm 2030, cần sự quyết tâm của mỗi cá nhân, mỗi gia đình. Theo thống kê của tổ chức Y tế thế giới (WHO), năm 2017, ước tính có khoảng 219 triệu người mắc sốt rét ở 87 quốc gia và số ca tử vong do sốt rét khoảng 435.000 trường hợp. Tuy nhiên, căn bệnh này có thể phòng ngừa và chữa trị được.
Để phòng, chống sốt rét hiệu quả:
- Luôn ngủ màn, đặc biệt là màn đã tẩm hóa chất diệt muỗi, kể cả ban ngày nếu nghỉ trưa.
- Tránh để muỗi sinh sản trong và quanh nhà bằng cách dọn dẹp ao tù, nước đọng.
- Khi có các triệu chứng nghi ngờ như sốt, rét run, mệt mỏi, đau đầu,… cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
- Không tự ý điều trị tại nhà nếu chưa có hướng dẫn của cán bộ y tế.
- Người dân sống tại vùng sâu, vùng xa, vùng rừng núi cần được trang bị kiến thức và chủ động sử dụng các biện pháp bảo vệ cá nhân.
Sốt rét là một căn bệnh lâu đời, hiện chưa có vắc-xin nhưng bệnh có thể phòng ngừa và điều trị khỏi. Chính vì vậy, để làm giảm số ca mắc, việc phòng chống muỗi truyền bệnh vẫn được xem là biện pháp hữu hiệu nhất thông qua nhiều phương pháp khác nhau như diệt muỗi bằng hóa chất, hoặc ngăn sự tiếp xúc giữa người và muỗi truyền bệnh như làm rèm ở các khoảng không gian còn trống để ngăn muỗi bay vào nhà đốt người. Phát động chiến dịch truyền thông giáo dục sức khỏe phòng chống sốt rét, đặc biệt tập trung vào nhóm đối tượng nguy cơ cao là dân di biến động vào các khu vực có sốt rét lưu hành, tăng cường vận động nhân dân tích cực làm tốt vệ sinh môi trường, triển khai các biện pháp bảo vệ cho cá nhân và cộng đồng.
Phòng chống bệnh sốt rét cũng như các bệnh truyền nhiễm khác, chỉ riêng ngành y tế sẽ không thể giải quyết được vì nó liên quan nhiều đến các yếu tố kinh tế, xã hội, môi trường, đòi hỏi vai trò và trách nhiệm của chính quyền, ban ngành và nhiều lĩnh vực khác nhau; cùng với đẩy mạnh công tác xã hội hóa phòng chống sốt rét, trong đó truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng đóng vai trò rất quan trọng.
Các cơ quan báo đài cần tích cực phối hợp và đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, vận động cộng đồng xã hội để cùng chung tay đẩy lùi bệnh sốt rét, tiến tới loại trừ sốt rét vào năm 2030, góp phần chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân.
Quách Tuấn Anh TT Y tế TPLX
