Bệnh Tay chân miệng là bệnh nhiễm trùng cấp tính do các vi rút lây truyền qua đường phân - miệng do Enterovirus gây nên, đặc biệt là Coxsackie A virus và Enterovirus A serotype EV71. Biểu hiện chính là tổn thương da, niêm mạc dưới dạng phỏng nước ở các vị trí như: niêm mạc miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân mông gối. Có thể gây nhiều biến chứng như: viêm não màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp, có thể dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Các trường hợp biến chứng nặng thường do EV71. Bệnh lây chủ yếu theo đường tiêu hóa. Nguồn lây chính từ nước bọt, bóng nước và phân của trẻ nhiễm mầm bệnh. Vi rút khó bị diệt khi ra môi trường tự nhiên, tồn tại rất lâu trong phân. Bệnh lây truyền trực tiếp từ người sang người.
Giai đoạn lây lan mạnh những tuần đầu tiên bị bệnh. Đường lây truyền chủ yếu là đường tiêu hoá, từ người bệnh thông qua dịch tiết mũi họng, nước bọt, kể cả khi hắt hơi, ho cũng phát tán vi rút hoặc có thể lây bệnh Tay chân miệng qua việc tiếp xúc với dịch tiết từ các nốt phỏng, các chất bài tiết của người bệnh trên dụng cụ sinh hoạt, đồ chơi, bàn ghế, rèm cửa, nền nhà…
Ba dấu hiệu cảnh báo tay chân miệng diễn biến nặng:
Trong trường hợp trẻ có 1 trong 3 triệu chứng dưới đây, cha mẹ không nên chủ quan tự theo dõi tại nhà mà cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời, tránh hậu quả đáng tiếc, ba dấu hiệu gồm:
- Trẻ sốt cao không đáp ứng với điều trị. Trẻ sốt trên 38,5 độ C, kéo dài hơn 48 giờ và không đáp ứng với thuốc hạ nhiệt.
- Trẻ giật mình. Trẻ mắc tay chân miệng có biểu hiện giật mình là dấu hiệu của tình trạng nhiễm độc thần kinh. Khi trẻ mắc tay chân miệng, cha mẹ nhớ chú ý để phát hiện triệu chứng này ở trẻ ngay cả khi trẻ đang chơi và quan sát xem tần xuất giật mình có tăng theo thời gian hay không.
- Trẻ quấy khóc dai dẳng, kéo dài. Trẻ quấy khóc nhiều, thậm chí quấy khóc cả đêm không ngủ. Trẻ cứ ngủ khoảng 15 - 20 phút lại dậy quấy khóc rồi lại ngủ tiếp. Nhiều cha mẹ chủ quan nghĩ rằng do bé có các nốt đau trong miệng nên quấy khóc nhưng thực tế đây là tình trạng nhiễm độc thần kinh ở giai đoạn rất sớm.
Hiện chưa có vắc xin và thuốc điều trị đặc hiệu bệnh tay chân miệng, trẻ có thể mắc tay chân miệng trở lại nếu bị nhiễm vi rút khác thuộc nhóm Enterovirrus. Do vậy cần phòng bệnh trong cộng đồng là biện pháp tốt bảo vệ trẻ khỏi nhiễm bệnh tay chân miệng.
Cách phòng bệnh tay chân miệng
- Vệ sinh cá nhân. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày (cả người lớn và trẻ em), đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ. Thường xuyên tắm rửa sạch sẽ cho trẻ hàng ngày bằng xà phòng, nước sạch, để giúp hạn chế sự lan truyền bệnh tay chân miệng cho trẻ lành, ngăn ngừa tình trạng bội nhiễm.
- Vệ sinh ăn uống. Thức ăn cho trẻ cần đảm bảo đủ chất dinh dưỡng; ăn chín, uống chín; vật dụng ăn uống phải đảm bảo được rửa sạch sẽ trước khi sử dụng (tốt nhất là ngâm tráng nước sôi); sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hằng ngày; không mớm thức ăn cho trẻ; không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi; không cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay, vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa, thìa, đồ chơi chưa được khử trùng.
- Làm sạch đồ chơi nơi sinh hoạt. Hộ gia đình, nhà trẻ mẫu giáo, các hộ trông trẻ tại nhà cần thường xuyên lau sạch các bề mặt, vật dụng tiếp xúc hằng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phồng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.
- Thu gom và xử lý chất thải của trẻ. Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, phân, chất thải của trẻ phải được thu gom, xử lý và đổ vào nhà tiêu hợp vệ sinh.
- Theo dõi phát hiện sớm. Trẻ em phải được thường xuyên theo dõi sức khỏe để kịp thời phát hiện, tổ chức cách ly, điều trị các trường hợp mắc bệnh, tránh lây bệnh cho trẻ khác.
- Cách ly, điều trị kịp thời khi phát bệnh. Các nhà trẻ, mẫu giáo, nhóm trẻ tập trung và hộ gia đình có trẻ dưới 6 tuổi cần chủ động theo dõi sức khỏe của trẻ để sớm phát hiện tay chân miệng. Trẻ bị bệnh phải được cách ly ít nhất là 10 ngày kể từ khi khởi bệnh, không cho trẻ có biểu hiện bệnh đến lớp và chơi với các trẻ khác, cần cách ly và đưa ngay trẻ đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị./.
Trương Thị Kim Cúc Trạm Y tế xã Mỹ Hòa Hưng
