Đảng Cộng sản Việt Nam thành lập vào ngày 03-2-1930, Đảng bộ tỉnh An Giang thành lập vào tháng 3-1930, Đảng bộ Long Xuyên thành lập vào tháng 4-1930. Năm 2025, Đảng ta, nước ta, tỉnh nhà, Thành phố Long Xuyên, cùng kỷ niệm 95 năm ngày hoặc năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng bộ địa phương.
Cuối tháng 4 năm 1930, tại nhà ông Tám Tạ, phu lục lộ ở cầu Cái Sắn, đồng chí Nguyễn Văn Cưng – Bí thư Tỉnh ủy lâm thời tỉnh Long Xuyên, chủ trì cuộc họp thành lập chi bộ Long Xuyên – Lấp Vò, có 6 đảng viên và được cử làm Bí thư chi bộ. Đồng chí Nguyễn Văn Cưng lúc đó mới 21 tuổi, Bí thư đầu tiên của Tỉnh ủy Long Xuyên (nay Tỉnh ủy An Giang), đồng thời Bí thư đầu tiên của Cấp ủy (nay Thành ủy) Long Xuyên. Thành lập sau Đảng bộ tỉnh chỉ một tháng, sau khi có Đảng Cộng sản Việt Nam gần ba tháng, Đảng bộ Long Xuyên thuộc hàng tiên khởi trong tiến trình hình thành tổ chức Đảng trong cả nước và trong tỉnh.
Trọng trách hạt nhân lãnh đạo trên địa bàn vô cùng trọng yếu của tỉnh và khu vực, xuyên suốt từ khi thành lập đến nay, Đảng bộ Long Xuyên giương cao ngọn cờ tiên phong, kiên cường dũng cảm vượt qua bao gian lao thử thách, lập nên nhiều thành quả rạng ngời trên quê hương Bác Tôn kính mến.
Suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, địa bàn Long Xuyên là nơi tập trung bộ máy cai trị đầu não của chính quyền tay sai, nơi quy tụ nhiều tổ chức chính trị và đảng phái phản động, lực lượng quân đội, công an, cảnh sát, tình báo, mật vụ…đầy rẩy từ đường phố tới hang cùng ngõ tận, để đàn áp cách mạng và dân lành. Người dân sinh sống như cá nằm trên thớt, luôn nơm nớp lo sợ bị bắt bớ, tù tội, chết chóc, áp bức bất công đang bủa vây. Thấu cảnh cơ khổ của dân, ngay sau khi thành lập, tổ chức Đảng ở Long Xuyên đã phát động, lãnh đạo công nhân, tiểu thương và nhân dân lao động, bùng phát các phong trào đấu tranh trực diện chống áp bức bất công. Rầm rộ nhất, phong trào công nhân ở các nhà máy, xí nghiệp, công xưởng. Hàng ngàn lượt công nhân biểu tình, bãi công đòi tăng lương, giảm giờ làm, cải thiện môi trường làm việc. Trước khí thế hừng hực của công nhân, giới chủ phải xuống nước chấp nhận yêu sách chính đáng của người lao động. Qua đó, công nhân và Nhân dân rất trân quý tổ chức Đảng ở địa phương. Đảng như ân nhân, cứu cánh giúp Nhân dân lao động thoát cảnh bị ức hiếp, bất công, mang lại cơm áo cho người đói rách. Chính quyền thực dân hốt hoảng trước khí thế cách mạng sục sôi của Nhân dân, chúng dồn sức, thẳng tay truy lùng, đánh phá ác liệt. Tổ chức Đảng bị phân tán, cán bộ đảng viên lớp bị bắt giam, lớp hoạt động đơn tuyến hoặc lánh sang nơi khác. Nhưng thực dân không làm thui chột ý chí kiên trung của những đảng viên cộng sản tiên phong, quyết lòng đi theo con đường cách mạng của Đảng và Bác Hồ, Bác Tôn. Chỉ một thời gian sau, tổ chức Đảng được tái hợp, kiện toàn và phát triển thêm ở các nơi trọng yếu, tiếp tục lãnh đạo quân dân Long Xuyên đấu tranh kiên cường trên các lĩnh vực chính trị, quân sự, binh vận, cùng với quân dân tỉnh nhà giành chính quyền trong cách mạng Tháng Tám 1945, giải phóng quê hương trong đại thắng 30-4-1975. Tiếp theo, lãnh đạo công cuộc xây dựng và phát triển địa phương.
Giữa tháng 4 năm 1999, Thường trực Tỉnh ủy có buổi làm việc với Thường trực Thị xã ủy Long Xuyên về việc chuẩn bị lễ công bố Nghị định 09/1999/NĐ-CP, ngày 01-3-1999 của Chính phủ về việc thành lập Thành phố Long Xuyên thuộc tỉnh An Giang. Khi bàn về nội dung ghi trên bức trướng của Tỉnh ủy sẽ trao tặng Đảng bộ và Nhân dân Long Xuyên, Thường trực Thị xã ủy đề xuất: “Đoàn kết, dân chủ, đổi mới; xây dựng Thành phố Long Xuyên giàu đẹp, văn minh”. Thường trực Tỉnh ủy bảo rằng nội dung tốt, nhưng chưa đủ, phải thêm hai chữ “sáng tạo” kế tiếp “dân chủ” mới đúng và đủ. Bởi Long Xuyên đã có nhiều năng động sáng tạo, nhờ vậy mới vượt tiến để sớm lên thành phố.
Năng động sáng tạo gắn liền với tiến trình đấu tranh cách mạng và xây dựng phát triển của Long Xuyên. Trong nội dung sáng tạo, bao hàm tố chất tiên phong, năng động. Bởi có năng động, linh hoạt với thực tiễn sinh động và nhu cầu bức bách của cuộc sống Nhân dân, mới có sáng tạo, đi trước đón đầu. Tạo được bước đột phá để đi tới thành phố thuộc tỉnh đầu tiên ở Tây Nam Bộ kể từ sau giải phóng. Thường trực Tỉnh ủy đánh giá cao lãnh đạo, cấp ủy và Đảng bộ Long Xuyên đã tròn trịa trên cả hai phương diện. Một, đột phá về ý tưởng. Hai, sáng tạo về phương cách thực hiện. Đột phá và sáng tạo. Cách mạng phải sáng tạo, bức tốc phải đột phá. Trong khi ngân sách hạn hẹp, chưa có chính sách bồi hoàn, nhưng chỉ trong vài năm, Long Xuyên đã giải tỏa, tái định cư, sắp xếp chỉnh trang khoảng 4.500 căn nhà trên sông rạch và hàng ngàn nhà lụp xụp ở các khu ổ chuột. Long Xuyên đã dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám hành động quyết liệt vì lợi ích của Nhân dân; biết khơi dậy nguồn lực xã hội, lấy sức dân để lo cho dân. Với tám chữ “Đoàn kết, dân chủ, đổi mới, sáng tạo”, vừa cô đọng truyền thống, vừa trở thành bản lĩnh, bản sắc của Đảng bộ Long Xuyên. Một thị xã năng động sáng tạo và bức phá để đi lên thành phố, sắp tới phải năng động sáng tạo nhiều hơn mới xứng tầm, mới xứng đáng với phương châm do Đại hội Đảng bộ đề ra : “Đẩy mạnh đô thị hóa và xã hội hóa để ổn định và phát triển”. Quê hương Bác Tôn cả nước nhìn vào, đã tốt rồi phải càng tốt hơn.
Khơi gợi của Thường trực Tỉnh ủy làm sáng tỏ những nét son trong tiến trình lãnh đạo của Đảng bộ Long Xuyên. Khi hoạt động bí mật, bị địch đàn áp, truy lùng gắt gao, đến khi thắng lợi lãnh đạo chính quyền và toàn xã hội, từ lãnh đạo, cấp ủy và tổ chức Đảng ở Long Xuyên luôn một mực mực đồng tâm nhất trí, đặt lợi ích của Đảng và Nhân dân lên trên hết, tôn trọng tập thể, lắng nghe ý kiến nhiều chiều, biến thành quyết sách, để nỗ lực vượt qua bao gian khó, giành thắng lợi tốt đẹp. Tố chất năng động sáng tạo hình thành từ trong kháng chiến, nhất là trong thời chống Mỹ. Linh hoạt ứng biến trong phát động, tổ chức rầm rộ phong trào đấu tranh chính trị của học sinh sinh viên, công nhân, tiểu thương…được cấp trên hết sức khen ngợi. Các trận đánh vào căn cứ Hải quân, khách sạn Kim Tinh, Ty Thông Tin, đồn Trà Ôn, đồn Cái Chiêng…của Đội Biệt động, Tự vệ Mật Long Xuyên, mang yếu tố sáng tạo, táo bạo, bất ngờ, gây nhiều tổn thất cho địch. Sau giải phóng, trong đêm trước đổi mới, Long Xuyên âm thầm nới lỏng “ngăn sông cấm chợ”, mở mũi khởi phát một số cơ sở sản xuất ngóc đầu dậy và thành lập mới như cơ khí, nhựa tái sinh, giày dép…tạo hưng phấn, mang luồng gió mới về sự phát triển ở địa phương. Sáng ngời về năng động sáng tạo, Long Xuyên tiên phong phương thức huy động sức dân, nguồn lực xã hội, nhà nước và Nhân dân cùng làm trong việc cải tạo, chỉnh trang và phát triển đô thị. Sau 10 năm bừng khởi, Long Xuyên từ một đô thị tum húm, ọp ẹp, mất trật tự vệ sinh, ô nhiễm môi trường, thành một đô thị loại III, khang trang, một thành phố trẻ trên quê hương Bác Tôn.
Qua 95 năm hình thành và phát triển, Đảng bộ Long Xuyên tỏa sáng thành quả lãnh đạo, khẳng định truyền thống, bản lĩnh và bản sắc đáng trân quý. “Đoàn kết, dân chủ, đổi mới, sáng tạo” trở thành nhân tố cốt yếu, nguồn sức mạnh vô song trên bước đường xây dựng và phát triển địa phương. “Xây dựng thành phố Long Xuyên giàu đẹp văn minh” đang bước lên tầm cao mới. Đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Thành phố Long Xuyên đô thị loại I trực thuộc tỉnh, với vị thế mới mang tầm vóc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Thành phố Long Xuyên “Giàu đẹp, văn minh” sẽ tiến tới một thành phố “Sinh thái, văn minh, hiện đại”, một đô thị tiêu biểu miền sông nước Đồng bằng sông Cửu Long, như huấn thị của Ủy viên Bộ Chính trị - Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình vào năm 2019. Một đô thị xanh hóa, đô thị số hóa, kinh tế - xã hội phát triển xanh và phát triển số, đòi hỏi những yêu cầu mới.
Trước thềm kỷ nguyên mới của đất nước và dân tộc, bước lên nấc thang tầm vóc mới của thành phố quê hương Bác Tôn, truyền thống rạng ngời qua 95 năm hình thành và phát triển của Đảng bộ Long Xuyên “Đoàn kết, dân chủ, đổi mới, sáng tạo” như ngọn đuốc soi đường tiến lên giành những thắng lợi mới, chào mừng những sự kiện trọng đại của Đảng và dân tộc, mừng kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng bộ Long Xuyên vào năm 2030.
Trung Thứ (BBT)
